نیمه مرداد ماه، یاد آور برگزاری نخستین کنکورسراسری در ایران است. امروز چهل و دو سال از عمر این واقعه آموزشی می گذرد وهمچنان فرزندان مشتاق علم در کشورمان با دغدغه های مختلف، رقابت علمی را با حضور بر صندلی های داغ کنکور تجربه می کنند.

از اوایل دهه 1340 روند توسعه دانشگاه ها پس از دانشگاه تهران، در ایران افزایش یافت و هریک به شیوه خود وبه صورت نیمه متمرکز، به معنای امروزی، اقدام به جذب دانشجو می کردند این روند تا سال 1342 ادامه داشت در این سال بدلیل افزایش حجم متقاضیان ورود به دانشگاه، مدیران آموزش عالی به منظور پاسخگوی به متقاضیان براساس امکانات موجود، به فکر راه حلی برای پذیرش دانشجو، افتادند و این راه حل گزینش از راه "کنکور" بود.
کنکور واژه ای فرانسوی (Concours) که برای آزمون سنجش داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها به کار برده می شود.
البته پیش از کنکور، در آغاز سال 1342 سنجش داوطلبان ورود به دانشگاه بر عهده هیات مسابقات ورودی دانشگاه ها گذاشته و اولین مسابقه در همان سال برگزار شد اما در سال 1343 بدلیل انتقادات وارده بر این آزمون همگانی، دانشگاه ها ترجیح دادند مجدد بصورت گذشته دانشجویان را گزینش کنند.
همزمان با راه اندازی مرکز آزمون شناسی وزارت علوم؛ در سال 1347 مصوب شد که آزمون سراسری به صورت متمرکز برای پذیرش دانشجو انجام شود، به این ترتیب نخستین کنکور سراسری زیر نظر مرکز آزمون وزارت علوم در سال 1348 با حضور 47 هزار داوطلب برگزار شد، که این آزمون اولین کنکور رسمی در ایران بود.
در این آزمون 12 دانشگاه با 30 رشته تحصیلی آمادگی جذب داوطلبان را داشتند و هر داوطلب می توانست 10 رشته را انتخاب کند.
در سال 1354 سازمان سنجش آموزش کشور تشکیل و کنکور سازمان یافته تر به کار خود ادامه داد. تا این سال ها علاوه بر نتایج کنکور، معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و ضوابط اختصاصی دانشگاه ها مثل نوع مدرک، سهمیه منطقه، جنسیت و نظام وظیفه هم در قبولی داوطلبان موثر بود.
در سال 1357 قبولی تنها به نتایج کنکور محدود و پس از انقلاب اسلامی اولین آزمون سراسری در سال 1358 برگزار و بعدها همزمان با وقوع انقلاب فرهنگی، دانشگاه ها و به تبع آن کنکور سه سال تعطیل شد.
سال 1361 دوباره کنکور برگزار اما تنها رشته های پزشکی، فنی-مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی دانشجو می پذیرفت. به تدریج تحصیلات از نوع پیام نور، شبانه، مراکز تربیت معلم و غیرانتفاعی به وجود آمدند و داوطلبان می توانستند 15 کد رشته تحصیلی را انتخاب کنند که این تعداد چندی بعد به 100 رشته افزایش یافت.
پس از انقلاب اسلامی، به ویژه در دوران بعد از جنگ تحمیلی جامعه نیاز فراوانی به نیروهای تحصیلکرده داشت، دانشگاه ها رشد دو چندانی یافتند و به همین نسبت افرادی که هم خواهان ورود به دانشگاه جهت علم آموزی پیش از پیش و خدمت به کشور داشتند، رشدی افزون یافت.
تا چند سال قبل ، یک میلیون و 500 هزار دانش آموز برای نشستن بر300 هزار صندلی دانشگاه به رقابت با یکدیگر می پرداختند، اما در سال های اخیر با کاسته شدن تعداد داوطلبان و افزایش ظرفیت دانشگاه ها حدود سه چهارم داوطلبان می توانند به دانشگاه راه یابند.
در سال جاری یک میلیون و 150 هزار نفر شرکت کننده در آزمون سراسری دانشگاه ها ثبت نام کردند و این آزمون در اوایل تیر ماه برگزار شد، که حدود 585 هزار نفر در کنکور سراسری پذیرفته می شوند و با احتساب ظرفیت مجموع دانشگاه ها برای هر دو نفر داوطلب 3 صندلی در دانشگاه وجود دارد.
امروز بعد از گذشت سالها این موضوع مطرح است که برای گزینش دانشجو در مراکز علمی کشورآیا بهترین راه حل انتخاب شده و سد کنکور تا چه اندازه توانسته است امکان ورود افراد برگزیده را فراهم آورد؟ امید است با یک برنامه ریزی منسجم در زمینه پرورش سرمایه های انسانی، روزی را شاهد باشیم که تب بی امان کنکور فروکش کرده باشد و فرزندان این مرز و بوم با فراقی آسوده و بر اساس استعدادهای نهفته خود قدم در راه کسب علم و دانش بگذارند و نام ایران اسلامی را در عرصه های علمی بیش از پیش مطرح کنند.