نزدیک شدن به آغاز سال نو خانه تکانی در کنار ضرورت هایی مانند خرید عید به یکی از دل مشغولی های مهم زنان شاغل و خانه دار تبدیل می شود به طوری که تا لحظه تحویل سال شاهد تحرک همه جانبه برای تمیزی منزل هستیم.

خانه تکانی از رسوم بسیار قدیمی ایرانیان است و نوعی استقبال از نوروز به شمار می رود و همه اعضای خانواده کم و بیش در کنار مادر خانه به نوعی درگیر این امر می شوند.

اصطلاح خانه تکانی در مورد شستن، تمیزکردن، تعمیر کردن، دکوراسیون و خلاصه هر چیزی که به چشم آید به کارگرفته می شود که البته به این سبک و سیاق فقط مختص به عید نوروز می شود.

دلهره خانه تکانی معمولا با آغاز اسفند ماه شروع می شود و بسته به خانه دار یا شاغل بودن زنان و زمانی که به این امر اختصاص می دهند در اشکال مختلف مانند شستن قالی، موکت، پرده، تغییر دکوراسیون ، تغییر مبلمان و غیره شروع می شود.

در این خانه تکانی که سه تا چهار هفته طول می کشد، باید تمامی ابزارها و وسیله هایی که در خانه وجود دارد جا به جا، تمیز، تعـمیر و معاینه شود و دوباره در جای خود گذاشته شود.

در برخی از شهرهای کشور هفته اول و یا روزهایی مانند چهارشنبه اول ماه اسفند مخصوص شست و شوی قالی است که البته این امر باید قبل از چهارشنبه آخر سال به دلیل پخش شدن دوده مراسم آتش بازی چهارشبنه سوری به پایان برسد.

در جریان عملیات خانه تکانی به دلیل تاکید زنان بر تمیزی همه جانبه و کامل خانه بعضا شاهد بروز برخی دردها و مشکلات مفصلی به دلیل بلند کردن اجسام سنگین، استفاده از روش های نادرست در شست و شو و غیره هستیم.

در این جریان بعضا اخبار تلخی از جمله پرت شدن از روی نردبان، برق گرفتگی و وقوع سایر حوادث برای زنان خانه دار شنیده می شود که موجب تاسف می گردد.

به هر حال انجام امر خانه تکانی که بعنوان امری مهم برای زنان تبدیل شده است نیز راه و روش و اصولی دارد که با رعایت آن می توان علاوه بر داشتن خانه ای تمیز ، تهدیدات سلامتی را در آستانه سال نو حذف کرد.

در این رابطه یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی گفت:از آنجا که اغلب فعالیت‌ها در خانه تکانی عید از جمله فعالیت‌های فیزیکی سنگین محسوب می‌شوند، بدن باید از نظر جسمانی برای اقدام به خانه تکانی آماده باشد.

دکتر علی عرفانیان افزود:طی روزهای خانه تکانی لازم است بدن از نظر فیزیکی آماده نگاه داشته شده و هر صبح قبل از آغاز کارها، بدن با نرمش گرم شود.

وی با بیان اینکه بلند کردن اجسام سنگین آسیب رساندن به دست، کمر و گردن را به دنبال دارد، تاکید کرد: باید فعالیت‌های خانه تکانی در روزهای مختلف تقسیم شود تا از این طریق فشار زیادی روی فرد وارد نیاید.

او با بیان اینکه در انجام فعالیت‌های خانه تکانی نباید بیش از حد به بدن فشار وارد شود، گفت: لازم است در روزهای خانه تکانی در حد توان بدن فعالیت نمود و با اولین احساس خستگی سریعا استراحت کرد.

این متخصص تاکید کرد:بلند کردن اجسام سنگین بیش از حد توان بدن آسیب رساندن به دست، کمر و گردن را در پی دارد بنابراین در چنین مواردی باید از سایر افراد خانواده کمک گرفته شود.

عرفانیان با تاکید بر لزوم تقسیم کردن فعالیت‌های خانه تکانی طی روزهای مختلف گفت: به منظور جلوگیری از آسیب فیزیکی در بدن لازم است در طول روز فشار زیادی به بدن وارد نشود و افراد هنگام خانه تکانی، احساس خستگی را جدی گرفته و به خود استراحت دهند، چرا که این احساس خستگی زنگ خطری برای سلامتی بدن است.

این متخصص در خصوص بیماران مبتلا به مشکلات اسکلتی یا عضلانی، گفت: این افراد باید طی خانه تکانی به درد در قسمت‌های مختلف بدن خود بویژه اندام‌های آسیب دیده توجه جدی داشته باشند.

وی افزود: فشار به اندام‌ها علاوه بر احساس درد، آسیب دیدگی بیشتر اندام‌ها در این افراد را به دنبال دارد.

عرفانیان گفت: این افراد بهتر است قبل از آغاز فعالیت‌های خانه تکانی به منظور راهنمایی بیشتر و استفاده از ابزار فیزیکی به متخصص مربوطه مراجعه کنند.

وی با تاکید بر این که در جریان خانه تکانی توجه به تغذیه باید به طور جد مورد توجه قرار گیرد، افزود: تغذیه نامناسب آسیب پذیری عضلات را افزایش می‌دهد و از آنجا که خستگی عضلات را آسیب پذیر می‌کند، استراحت روزانه و شبانه کافی هنگام فعالیت‌های خانه تکانی ضروری است.

این متخصص در رابطه با سرعت انجام کار در فعالیت‌های خانه تکانی، گفت: فعالیت‌های خانه تکانی باید با سرعت متوسط انجام شود.

او افزود: سرعت زیاد در کارکردن آسیب‌پذیری اندام‌ها را افزایش داده و شانس آسیب بیشتر می‌شود.

عرفانیان اظهار داشت: همچنین افراد در هنگام کار با اجسامی مانند نردبان ، صندلی و غیره توجه داشته باشند که با رعایت نکات ایمنی می توانند از بروز صدمات و آسیب های بدنی و استخوانی جلوگیری نمایند.

خانه تکانی سال نو می تواند با رعایت اصول ، آغاز سال نو را توام با شیرینی نماید و هر چه بیشتر از تلخی های ناشی از آن که سلامت کلیه افراد خانواده بخصوص زنان را تهدید می کند، بکاهد.

البته فرهنگ خانه تکانی آخر سال چند سالی است که به خانه تکاتی و تمیزی آبادی، روستا و شهر هم سرایت کرده است.

این روند به سبکی است که اغلب مردم محلات مختلف در روستاها و آبادی ها به صورت گروهی اقدام به آب و جارو کردن محله و تمیزی در و دیوار بیرونی خانه ها می کنند.

این امر نه تنها موجب تمیزی محله در آغاز سال نو بلکه موجب گسترش فرهنگ کارگروهی نیز می شود.

در این میان خانه تکانی در شهرهای بزرگتر و با جمعیت بیشتر بر عهده نهادهای شهری مانند شهرداری ها است.

شهرداری ها در اغلب شهرها بخصوص کلانشهر مشهد گل آرایی، شست و شوی جداول و رنگ آمیزی، لکه گیری آسفالت، کاشت درخت، نصب المان از جمله اقداماتی است که در شهر مشهد انجام می گیرد.

به هر روی خانه تکاتی در هر شکل آن می تواند موجب شادی در بین اعضای خانواده و آغاز سالی با روحیه ای نو باشد.

گزارش: آرزو عرفانی جاودانی خبرنگار ایرنا