گزارش: علیرضا حسن زاده

مشهد- چند تن از کارشناسان و صاحبنظران در زمینه عواقب مخرب مواد مخدر صنعتی هشدار دادند و آگاه سازی نسبت به پیامدهای این پدیده شوم را امری ضروری و حیاتی دانستند.

اعتیاد به مواد مخدر یکی از آسیبهایی است که جامعه و از جمله نسل جوان را تهدید می کند و از این میان مواد مخدر صنعتی آثار مخرب بسیار بدتری نسبت به مواد مخدر سنتی دارد.

در ایران باستان هیچ گونه مواد مخدر و اعتیاد به آن در کشورمان وجود نداشته و نخستین مواد مخدر در حدود 300 سال گذشته تنها برای مصارف دارویی وارد ایران شد بطوری که تا اواخر قرن هفدهم در تاریخ کشور معضلی بنام اعتیاد ثبت و ذکر نشده است.

گسترش اعتیاد به مواد مخدر همواره یکی از دسیسه های مهم استکبار و استعمار گران برای تضعیف مردم و از جمله جوانان به عنوان بزرگترین سرمایه کشورهای جهان سوم و از جمله اسلامی در 300 سال گذشته بود.

استعمار انگلیس در راستای اهداف و سیاستهای خصمانه اش برای ورود به مواد مخدر در ایران در ابتدا از طریق بازرگانان، پزشکان و غیره استعمال مواد مخدر را به دربار پادشاهان صفوی کشانیده و بلافاصله استعمال مواد مخدر در کشور بصورت اپیدمی و قهوه خانه ای رایج شد.

در ابتدای مصرف مواد مخدر به صورت شربتی و یا بلعیدن استفاده می شد و با ترفند انگلیس ها در سلسله قاجار با تعداد زیادی بسیاری از مزارع کشت گندم و دیگر محصولات مفید زراعی به کشت خشخاش اختصاص داده شد.

این مساله موجب گسترش خرید و فروش مواد مخدر در آن زمان کشورمان شد به طوری که روز به روز در آمد شاهان و درباریان وقت از داد و ستد تریاک افزایش یافت و خرید و فروش ان در انحصار دولت درآمد و تجارت مواد مخدر از خاور دور به نقاط مختلف جهان نیز بایستی از ایران و ترکیه انجام می شد.

استعمار انگلیس برای گسترش این ترفند خصمانه خود و افزایش اعتیاد و تشویق مردم ایران به استعمال آنها ماده مخدر تریاک را به آنان می داد و در ازای سوخته تریاک برگشتی مبالغی را به مردم پرداخت می کرد.

تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به مواد صنعتی و شیمیایی و روان گردان از جمله تهدیدات جدی است که کشورهای مختلف از جمله کشور ما را تهدید می کند، و مصرف این مواد تبعات جبران ناپذیر جسمی و روحی بر مصرف کنندگان آن بدنبال دارد.

آمارها حاکیست که متاسفانه تنوع و تعداد مواد مخدر صنعتی و روان گردان همواره در کشور و از جمله استان خراسان رضوی در حال گسترش است و برخی مواد ناآگاهی مردم و از جمله نسل جوان نسبت به اثرات مخرب بسیار این مواد در ابتدای مصرف موجب اعتیاد دامنه داری در آنان می شود.

آثار مخرب جسمی و روحی مواد مخدر صنعتی و روان گردان به مراتب بسیار بیشتر از مواد مخدر سنتی است.

مواد مخدر سنتی مانند تریاک تنها سستی زا و حشیش توهم زا است ولی ماده مخدر صنعتی که ترکیبی از مخدرهای سنتی با مواد شیمیایی هستند، اثری ترکیبی از توهم زایی و تحرک بخشی دارد.

به این علت مصرف مواد مخدر صنعتی و ترکیب شیمیایی آنها سیستم مرکزی اعصاب را تحریک کرده و باعث بروز نوعی تشنج و حرکات غیر قابل کنترل به همراه تعریق ، گشادی مردمک چشم و در مجموع ، کنش های شدید رفتاری در معتادین آنها می شود.

برخی از مسوولان و متولیان و فعالان مقابله و پیشگیری از مواد مخدر در استان خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزایش آگاهی در مقابله با مواد مخدر صنعتی را ضروری دانستند.

یکی از محققان پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر در استان خراسان رضوی گفت: مخدرهای نوین صنعتی نظیر کریستال، کراک، اکستاسی، آمفی تامین، جی اچ بی، شیشه ، کتامین، مسکالین، پان پراگ، دیفنوکسیلاک و نالترکسون آثار بسیار بدی در افراد بدنبال دارند که از این میان مصرف شیشه بیشتر از سایر مواد مشابه است.

"علیرضا حشمتی" افزود: مواد مخدر صنعتی و روان گردان با تحریک های مغزی خود به فرد انرژی مضاعف می دهند، این تحرک زایی و افزایش انرژی ها پس از استعمال ، سبب می شود تا جوانان نسبت به چنین موادی گرایش بیشتری پیدا کنند.

او گفت: در کنار انواع مخدرهای صنعتی مثل کراک ، شیشه ، کریستال و غیره مصرف "پان" به عنوان خوشبو کننده دهان و قرص نشاط آور در بین دانشجویان و دانش آموزان به طور نگران کننده ای افزایش یافته است.

وی اظهار داشت: مصرف این ماده مخدر علاوه بر ابتلای تدریجی سرطان لثه ، روده بزرگ و بیماری هپاتیت و موجب وابستگی شدید در مصرف کنندگان آن می شود.

وی بیان کرد: مخدرهای شیمیایی و صنعتی با بیش از اندازه فعال کردن بخشی از مغز ، به فرد توانایی کاذب و زودگذر اندیشیدن به چند موضوع را می دهند و شخص با انباشت فکرهای گوناگون به شکل همزمان ، دچار توهم می شود و در یک لحظه به نتیجه دارا بودن توانایی در پرواز از روی برجی بلند می رساند و معتادین به آنها با این تصور توهم آمیز در صدد هستند خود را از جای بلندی به پایین پرتاب کنند.

جانشین معاون و دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان خراسان رضوی گفت: تغییر گرایش از مواد مخدر سنتی به صنعتی بر دامنه تهدیدات و تبعات شیوع مواد مخدر در کشور و این استان افزوده است.

سرهنگ "ماشاالله صادقی" اضافه کرد: استثمار جهانی برای افزایش ترفندهای خصمانه خود علیه کشورهای مختلف و انقلابی از طریق شیوع مواد مخدر در صدد متزلزل ساختن جوانان و آینده سازان این کشورها هستند و از طرفی سوداگران مرگ هم با توجه به سود هنگفت معاملات و تجارت مواد مخدر در این راه شوم قدم بر می دارند.

او گفت: ریشه برخی مواد مخدر سنتی مانند تریاک، مرفین، هروئین و غیره از گیاه خشخاش است و ریشه برخی دیگر از آنها هم شاهدانه، حشیش ، ماری جوآنا و غیره می باشد.

وی گفت: ولی مواد مخدر صنعتی و یا روان گردان که ترکیب مواد مخدر سنتی و شیمیایی و مخلوطی از صدها ماده اعتیاد آور است، آثار بسیار مخربی بر جسم و روح افراد ایجاد می کند و به نوعی وابستگی به چند ماده مخدر در اشخاص ایجاد می کند.

وی گفت: اگر مصرف ماده مخدر سنتی نظیر تریاک و هروئین تنها وابستگی به یک نوع ماده مخدر در افراد ایجاد می کند مصرف ماده مخدر صنعتی ایجاد وابستگی به چند نوع ماده مخدر در شخص مصرف کننده به دنبال دارد.

وی افزود: به همین دلیل آثار مخرب مصرف مخدر صنعتی در افراد بسیار بیشتر از مواد مخدر سنتی است و مصرف یک بار آن موجب وابستگی دامنه داری در فرد می شود.

سرهنگ صادقی گفت: 80 الی 85 درصد معتادین مواد مخدر سنتی در کشورمان از جمله این استان به مواد مخدر صنعتی و از جمله شیشه هم اعتیاد دارند.

وی اضافه کرد: تخریب سلولهای مغزی در نتیجه مصرف مواد مخدر صنعتی به مراتب بیشتر از تبعات منفی جسمانی آنها است.

وی افزود: متاسفانه بیشتر اشخاصی که مواد مخدر صنعتی شیشه مصرف می کنند تصور می کنند که این مواد اعتیاد آور نیستند، یا بعضی خانم ها فکر می کنند شیشه لاغرکننده است و یا دانشجویان برای بیدار ماندن در مواقع امتحال از آن مصرف می کنند.

سرهنگ صادقی گفت :اعتیاد به مواد مخدر صنعتی قابل درمان است ولی این درمان بسیار سخت است و تنها باید از طریق مراکز ترک اعتیاد و به طور تخصصی تلفیقی توسط گروه پزشکی و روان پزشکی و با کمک و همراهی خانواده های معتادین صورت گیرد.

وی بدون توضیح آماری بیشتر هشدار داد: کاهش سن مصرف مواد مخدر صنعتی بین معتادین و حتی استعمال آنها در کنار جوانان بین نوجوانان از آسیبهای جدی است.

وی گفت: این مواد حتی در برخی موارد توسط دکه ها و برخی اشخاص در اطراف مدارس دخترانه و پسرانه به فروش می رسند.

او اضافه کرد: لذا باید با برنامه ریزی خاص و اطلاع رسانی لازم ییشگیری از اعتیاد از محیط های آموزشی شامل دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و مدارس آغاز کرد و در سطح والدین دانش آموزان و دانشجویان را گسترش داد.

وی گفت: در پیشگیری از مواد مخدر توجه به خاصی به مدارس شده است.

او بدون توضیح بیشتر گفت: از مجموع اعتبارهای پیشگیری از مواد مخدر استان خراسان رضوی طی سال جاری تنها حدود 900 میلیون ریال برای برگزاری کلاسهای مهارتهای زندگی، کلاسهای آموزشی، برگزاری نمایشگاهها و غیره به آموزش و پرورش تخصیص یافت.

وی گفت: این اقدامهای پیشگیرانه برای سایر آحاد جامعه شامل دانشجویان، جامعه کارگری، کارمندی، کسبه و غیره هم در دست اقدام است.

او اظهار داشت: به دلیل نبود قانون مدونی برای مقابله با موادمخدر صنعتی در کشور مصرف مواد مخدر صنتی به طور تصاعدی در پنج سال گذشته افزایش و از طرفی قیمت آنها نیز همواره کاهش می یافت.

سرهنگ صادقی گفت: این درحالی بود که طی سنوات اخیر قیمت ماده مخدر تریاک چند برابر افزایش یافته بود.

وی اظهارداشت: از مجموع حدود دو میلیون نفر معتاد در کشورمان که بطور تفننی و غیر تفننی مبادرت به مصرف مواد مخدر می کنند، به جرات می توان گفت که قریب 10 درصد آن مربوط به استان خراسان رضوی است.

وی خاطر نشان کرد: در برنامه پنجم توسعه کشور به مقوله مقابله و پیشگیری از مواد مخدر عنایت فراوان شد.

سرهنگ صادقی گفت: باید به جای پلمپ مراکز ترک اعتیاد غیر مجاز تلاش کرد آنها در چارچوب ضوابط و تحت نظارت مسوولان و دست اندرکاران ذیربط به فعالیت خود ادامه دهند.

وی بیان کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 70 مرکز ترک اعتیاد غیر مجاز در استان بدون توجه به ضوابط لازم فعالیت می کردند، با همکاری دستگاه قضایی و پلیس پلمپ شدند.

این مسوول افزود: چند منطقه از اطراف شهر مشهد را شناسایی کرده ایم که به دستور استاندار قرار شد نیروی انتظامی برنامه ای مدون برای پاکسازی این محله ها به شورای تأمین استان ارایه بدهند

یک روانپزشک و نایب رییس انجمن علمی روان پزشکی استان خراسان رضوی نیز با اشاره به آثار بسیار مخربی استعمال مواد مخدر صنعتی بر روی سلامت جسم و روح استعمال کنندگان آنها، گفت: نوع کلاسیک آمفتامین ها در درمان بیماری هایی مثل افسردگی، چاقی یا بیش فعالی کودکان و یا اختلال خواب مرضی در پزشکی و روان پزشکی استفاده می شود اما تفاوت جدی آنها در این است که نوع کلاسیک آمفتامین ها روی پیام رسان های عصبی "دوپامینی" اثر می گذارد. اما نوع طراح هم روی این پیام رسان ها و هم روی سیستم پیام رسان عصبی "سروتونین" تاثیر گذار است.

دکتر حمید صالح پور افزود: استعمال مواد مخدر صنعتی باعث تخلیه شدید این دو پیام رسان می شود، آمفتامین در فضاهای سیناپسی که موجب ارتباط بین دو سلول عصبی است باعث تخلیه دوپامین و سروتونین می شود.

او گفت: این مساله بروز حس سرخوشی زاید ، افزایش حرارت بدن، فشارخون، ضربان قلب و دیگر آثار مخرب در استعمال کنندگان آنها را بدنبال دارد.

وی بیان کرد: بر اساس تحقیقات تمام ترکیبات آمفتامین از جمله شیشه موجب مرگ سریع سلول های مغزی و یا کاهش تعداد آنها می شوند.

این محقق ارشد پیشگیری از مواد مخدر استان خراسان رضوی افزود: لذا تخلیه شدید پیام رسان های عصبی، موجب ایجاد هذیان و توهم در فرد مصرف کننده شده و فرد را دچار اختلال تفکر می کند و این امر ایجاد سوءظن غیر واقعی به دیگران در این سری معتادین به دنبال دارد.

دکتر صالح پور گفت: این افکار چنان ذهن فرد معتاد را پر می کند که حتی کیفیت زندگی و روابطش با دیگران هم لطمات جدی می زند.

وی خاطر نشان کرد: این مساله موجب بدبینی بسیار فرد معتاد نسبت به خانواده و اطرافیانش می شود و این فرد مدام تصور می کند که دیگران در صدد خیانت و آسیب رساندن به او هستند لذا به نوعی در صدد تلافی بر می آید.

وی گفت: با مصرف مواد مخدر صنعتی نظیر شیشه افراد استعمال کننده بتدریج دچار عوارض جنون می شوند و دامنه بیماریشان به حد زیادی نگران کننده و بغرنج و شبیه علایم اختلال اسکیزوفرنی خواهد بود.

او خاطر نشان کرد: مرگ سلول های مغزی در اثر مصرف شیشه در کوتاه مدت موجب می شود مصرف کننده هرگز بهبود پیدا نکند و اگر مصرف کننده بیش از شش ماه شیشه مصرف کند، علایم مصرف به صورت پایدار تا پایان عمر در وی باقی می ماند.

این روانپزشک بیان کرد: به این دلیل است که مواد مذکور به مواد مخدر صنعتی یا روان گردان معروف است در مقایسه با مواد مخدر سنتی عوارض فوق العاده خطرناکی برای مصرف کنندگان در پی دارند.

وی ابتلا به توهم شنیداری را دیگر عوارض بسیار مخرب مصرف مواد مخدر صنعتی ذکر کرد و گفت: معتادین به این مواد در این حالت صداهای غیرواقعی را می شنود و از آنها می هراسند.

این روانپزشک لذت زیاد حاصل از مصرف مواد مخدر صنعتی در مقایسه با مواد مخدر سنتی را از جمله دلایل افزایش گرایش به آن ذکر کرد و گفت: این لذت زود گذر و زاید به دنبال تخلیه سریع پیام رسان های عصبی مغز در فرد ایجاد می شود و بعد از یک بار مصرف فرد را به مصرف دوباره و حتی چند باره آنها ترغیب می کند.

او گفت: ارزان و در دسترس بودن و سهولت بسیار مصرف مواد مخدر صنعتی را از دیگر عوامل افزایش گرایش جوانان به آنها برشمرد و گفت: این یک زنگ خطر و آسیب جدی برای جامعه و از جمله خانواده ها است.

به گزارش ایرنا دکتر صالح پور افزود: شکی نیست که پیش گیری بهترین راه مبارزه با اعتیاد به موادمخدر و آگاه سازی عمومی در جامعه، بهترین راه حل است.

وی بیان کرد: همه نهادها ، ارگان ها، رسانه های مکتوب و غیرمکتوب، آموزش و پرورش و مراکز آموزش عالی باید دست به دست هم بدهند تا نه تنها درباره مشتقات آمفتامین بلکه درباره کلیه مواد مخدری که حتی ممکن است در آینده وارد بازار شوند، اطلاع رسانی لازم صورت بگیرد.

دکتر صالح پور گفت: نباید صبر کنیم تا عده ای از جوانان به این مواد آلوده شوند بعد به فکر درمان بیفتیم. بلکه باید با عزم ملی در راستای مبارزه با این مواد گامهای اساسی برداریم.

معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان خراسان رضوی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از اعتیاد به عنوان جدی ترین آسیب اجتماعی این استان یاد کرد و گفت: باید با یک عزم عمومی و فراگیر، همه دستگاههای اجرایی برای پیشگیری و مقابله با این معضل بسیج شوند.

"حسن حاجی پور" ادامه داد: باید با اطلاع رسانی و آگاهی بخشی از طریق رسانه های ارتباط جمعی، چاپ بروشور و تبلیغات در جامعه، سطح اطلاعات مردم و از جمله نوجوانان و جوانان را در خصوص مواد مخدر صنعتی و روان گردان و آسیبها و خطرات آنها افزایش بدهیم .

او گفت: با توجه به تخصصی بودن ترک اعتیاد مواد مخدر صنعتی بایستی کلنیک های ترک اعتیاد خاصی برای ترک این مواد ایجاد شوند.

وی بیان کرد: برای رفع معضل اعتیاد به مواد مخدر صنعتی باید ضمن اولویت به مساله پیشگیری و تسریع در اجرای برنامه های مقابله با آنها، یارانه های مناسب برای درمان بیماران معتادین در نظر گرفته شود چون بسیاری از آنان توان پرداخت هزینه درمان و ترک اعتیاد خود را ندارند.

وی اظهار داشت: بهزستی استان با رویکرد اجتماع محوری به مقوله پیشگیری از مواد مخدر عنایت خاص دارد.

وی در تشریح رویکرد اجتماع محور در درمان و ترک اعتیاد، افزود: با توجه به آنکه نسخه واحد برای پیشگیری از اعتیاد وجود ندارد باید علاوه بر امکانات دولتی از ظرفیت ها و توان تشکلهای غیر دولتی و مردم نهاد برای کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل محافظی و جلوگیری کننده محیطی برای مقابله با معضل مواد مخدر توجه شود.

وی اظهار داشت: گروه هدف پیشگیری از مواد مخدر همه آحاد جامعه هستند و سیاستگذاران و مسوولان ذیربط باید بسته های پیشگیرانه برای همه طیف های سنی و قشرها تدوین کنند.

وی اضافه کرد: اجرای رویکرد اجتماع محور را برای پیشگیری از مواد مخدر از سال 81 در دستور کار بهزیستی استان خراسان رضوی قرار گرفت و تاکنون بالغ بر 160 تیم اجتماع محور در استان تشکیل شده و این تعداد کفاف جمعیت و وسعت استان را نمی دهد و باید افزایش یابد.

حاجی پور تاکید کرد: باید در هر محله از از محله های آسیب پذیر استان گروههای اجتماع محور تشکیل شوند و مسوولین مربوطه با در نظر گرفتن امکانات و منابع اعتباری از این گروهها حمایت کنند.

وی گفت: کانون مداخله در پیشگیری اجتماع محور را همه محیطهای آموزشی شامل مهد کودکها، مدارس، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، کارگری، محله ها و مناطق شهری و روستایی را در بر می گیرد.

وی گفت: با عنایت به اهمیت اطلاع رسانی در این خصوص میزگرد زنده تلوزیونی با همکاری صدا و سیمای استان خراسان رضوی تهیه و در آینده نزدیک پخش می شوند.

مواد مخدر بویژه مواد مخدر صنعتی در هر حال همه قشرهای جامعه را تهدید می کند از این رو غافل شدن از اثرات مخرب این مواد، پیامدهای غیر قابل جبرانی به همراه دارد که اگر اینک برای آن چاره اندیشی نشود ، فردا خیلی دیر است و باید شاهد خزان شدن نسل جوان به مانند برگ های پاییزی بود.