فصل خزان با سرمای نسبتاً شدید در اکثر نقاط کشورمان پشت سر گذاشته شد و زمستان در ساعت هشت و 59 دقیقه پنج شنبه اول دی ماه آغاز شد.

شب یلدا که به عنوان طولانی ترین شب سال، به دنبال خود کوتاهترین روز را همراه دارد، پشت سر گذاشته شد.

شب یلدا یادآور عظمت دانایی، دقت و ملاحظات علمی و اجتماعی ایرانیان باستان بوده که امروزه نیز مورد توجه ایرانیان در اقصی نقاط جهان است.

امید می رود هر ساله به آگاهی و کسب دانایی بیشتر نسبت به آداب و سنن گذشتگان که ضامن ایجاد افتخارات علمی و اجتماعی آتی خواهد بود، از سوی هموطنان شیفته تاریخ پر افتخار این سرزمین باشیم.

با این مقدمه به سراغ رویدادهای آسمانی دی ماه می رویم تا علاقه مندان به آسمان بتوانند با استفاده از این اطلاعات از پدیده های زیبای این ماه از فصل زمستان بهرمند شوند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا می گوید: در روز جمعه دوم دی ماه ساعت 05:15 صبح سیاره سبز آبی اورانوس نسبت به خورشید زاویه 90 درجه(Quadrature) پیدا کرد.

مهندس "مسعود عتیقی" افزود: در این زمان اورانوس در برج فلکی ماهی(حوت) قرار داشت ولی در ساعت مذکور در آسمان ایران نبود.

عتیقی ادامه داد: ستاره مشهور و مورد توجه ایرانیان باستان یعنی دل کژدم (قلب العقرب) نیزدر ساعت 05:35 این روز در 6/3 درجه جنوب ماه قرار داشت ولی قبل از این ساعت در آسمان کشورمان غروب کرد.

وی خاطر نشان کرد: جالب اینکه سیاره غزال تیزپای منظومه خورشیدی نیز ساعت 06:57 دقیقه این روز با قدر 2/0- به حداکثر کشیدگی غربی خود رسید و در افق صبحگاهی خودنمایی کرد.

به گفته عتیقی، در روز یکشنبه چهارم دی ماه، سیارک دور دست پلوتو ساعت 03:55 به جدایی زاویه ای 3/2 درجه شمال ماه رسید و این هم نشینی در صورت فلکی کمان دیده شد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران می گوید: در روز سه شنبه ششم دی ماه سیاره ملکه آسمان شامگاهی که مدتی است در افق غربی مجدداً برای رصدگران دلبری می کند، در شامگاه این روز چهره زیبای خود را به همراه ماه نشان می دهد.

به گفته عتیقی، در ساعت 14:18 دقیقه ماه 7/5 درجه در شمال ناهید قرار دارد. شاید با زیرکی و تجربه کافی بتوانید با این آدرس ناهید را در آسمان این روز در شهرهای به دور از آلاینده های هوا، حتی در روز با چشم غیر مسلح دنبال کنید. قدر ناهید 8/3- درجه و در صورت فلکی سطل آب (دلو) قابل مشاهده است.

وی ادامه می دهد: در روز پنج شنبه هشتم دی، سیارک دور دست پلوتو که زمانی جزو سیارات خورشید طبقه بندی شده بود ساعت 6:03 دقیقه به مقارنه می رسد.

در لحظه مقارنه، خورشید بین زمین و جرم مورد نظر قرار دارد و جرم در دورترین فاصله و تحت الشعاع نور خورشید (در احتراق) غیر قابل رویت است.

به گفته مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، در روز سه شنبه 13 دی در اولین رویداد نجومی سال 2012 میلادی، ماه در کنار سیاره غول پیکر برجیس قرار می گیرد. سیاره برجیس بزرگترین سیاره خانواده خورشید با قطر 12 برابر زمین است.

عتیقی افزود: جدایی زاویه ای ماه و مشتری 4/4 درجه و این سیاره در جنوب ماه در این شب دیده می شود. زمان این همنشینی ساعت 06:33 و در برج فلکی بره (حمل) است. قدر ظاهری برجیس 4/2- است.

وی خاطر نشان می کند: همچنین بارش شهابی ربعی با پیش بینی 100 شهاب در ساعت در همین شب رخ خواهد داد. این بارش بازمانده دنباله دار "مچ هولز" یا "ماخ هولز" است. ماه با روشنایی 64% مزاحم این رصد است و لحظه غروب آن ساعت 01:46 بامداد است.

در روز پنج شنبه 15 دی دو هفته بعد از یلدا و آغاز زمستان، زمین به حضیض مداری خود نسبت به مهر تابان می رسد. در حقیقت زمستان در نیم کره شمالی زمین با نزدیکی خورشید به زمین همراه است و علت سرمای زمستان را انحراف محوری زمین (5/23 درجه) و مایل تابیدن نور آن با وجود روزهای کوتاه زمستانی و مدت نور گیری این نیم کره تعیین می کند.

به گفته مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، در ساعت 11:42 روز پنج شنبه 15 دی، خوشه پروین 6/3 درجه شمال ماه نزدیک به بدر است که در این شب نزدیکی این اجرام را می توان مشاهده نمود.

عتیقی ادامه داد: در روز پنج شنبه 22 دی، ماه پس از بدر در صورت شیر جای خواهد گرفت و کمترین جدایی زاویه ای را به اندازه 4/6 درجه در ساعت 16 با ستاره مشهور دل شیر که از قضا این ستاره هم مورد توجه ایرانیان باستان بوده است دارد. در این شب ستاره مزبور در شمال ماه قرار دارد.

عتیقی ادامه داد: در شامگاه جمعه 23 دی ملکه آسمان شامگاهی یعنی ناهید با درخشش زیادی که در افق غربی پس از غروب خورشید دارد، آدرسی برای یافتن سیاره دور دست منظومه خودمان یعنی سیاره نپتون خواهد بود.

وی افزود: نپتون با قدر 9/7 برای رصد نیاز به یک تلسکوپ کوچک آماتوری دارد و در این شامگاه بیش از 2/1 درجه در شمال ماه قرار دارد. فاز ماه 82 درصد نسبتاً درخشان است. جدایی ناهید از مهر تابان در این شامگاه 36 درجه است. از سیاره ناهید به عنوان مطرب فلک در ادبیات پارسی یاد شده است.

وی خاطر نشان کرد: در شامگاه دوشنبه 26 دی، ماه در تربیع اول همنشین ستاره سماک اعزل در صورت خوشه و یا دوشیزه است و بیش از 3 درجه در شمال ماه قرار دارد. در این شب سیاره کیوان نیز به جدایی 90 درجه با خورشید عالم تاب می رسد.

عتیقی می افزاید: در شب چهارشنبه 28 دی، سیاره برجیس به جدایی 90 درجه با خورشید می رسد و مجددا در پایان دی ماه یعنی پنج شنبه 29 دی ستاره مشهور دل کژدم همنشین ماه خواهد شد. در ساعت 16:03 پنجشنبه این ستاره با زاویه 8/3 درجه در جنوب ماه قرار خواهد گرفت که در ایران هنوز طلوع نکرده است.