محرم ماه سوگواری، استواری ، حماسه و بصیرت و تداعی کننده نهضت حضرت سیدالشهدا(ع) ، حماسه‌ جاودان کربلا و یادآور دلاوریها و بصیرت یاران با وفای اباعبدالله الحسین(ع) فداکاری‌ و صبوری زینب کبری(س) حضرت سجاد(ع) و همه‌ اسرای کاروان اهل بیت(ع) است.

ماه محرم یادآور خطبه‌ها و شعارهای آگاهی‌بخش سالار شهیدان(ع)، نطق آتشین حضرت زینب(س)، خطابه‌ عالمانه زین العابدین(ع) و استقامت و شهادت حبیب بن مظاهر، حر ریاحی، مسلم بن عوسجه،عون و جعفر است.

ماهی که در آن خون بر شمشیر و حق بر باطل پیروز و احیاگر آیین ناب محمدی برای همیشه جاودانه شد و ماهی که حرارت حلول آن در قلب شیعیان هرگز به سردی نمی گراید.

ماه محرم در قلب شیعیان است و ائمه(ع) نیز آن را گرامی داشته و نقطه عزیمت مذهب حق جوی تشیع برای احیای حق و عدالت قرار داده اند.

از امام رضا(ع) نقل شده: «وقتی محرم فرا می‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌شد، حزن و اندوه تا پایان دهه‌ اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود.» (وسائل الشیعه، ج 5، ص 394، حدیث 8).

همچنین امام هشتم(ع) درباره عاشورا می فرماید: «کسی که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه‌اش باشد، خداوند قیامت را روز شادمانی و سرور او قرار خواهد داد»(وسائل الشیعه، ج 5، ص 394، حدیث 7).

امام محمد باقر(ع) می فرماید: وقتی شیعیان به هم می رسند در مصیبت ابا عبدالله (ع) این جمله را تکرار نمایند : « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین علیه السلام وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بثاره مع وَلیهِ الاِمام المَهدی مِن الِ مُحَمَدٍ علیهمُ السَلامُ.» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام ) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی از آل محمد (علیهم السلام ) قرار بدهد(مستدرک الوسایل،ج2،ص216).

سیاه پوشی،تسلیت گویی، عزاداری شایسته برای سیدالشهداء و یاران باوفایش،تباکی و گریستن، زیارت و زیارت خوانی،ترک مقداری از لذائذ دنیا و خوراکی ها، رعایت اخلاص، برپایی نماز ظهر عاشورا و انجام اعمال مخصوص روز عاشورا از جمله اعمالی است که شایسته است شیعه مومن و مخلص در حق سرور و مولای خود انجام دهد.

اوج عزاداری سرور و سالار شهیدان روز عاشوراست که روز شهادت حضرت امام حسین(ع) و یاران وفادار ایشان است روزی که روز ماتم پیروان اهل بیت(ع) روز سوگواری انبیاء و صالحان و تجلی جنگ حق و باطل، و فداکاری و جانبازی در راه دین و عقیده شناخته شده و الهام‏بخش آزادگان و آزادیخواهان مسلمان و غیرمسلمان بوده است.

در مورد عزاداری در این روز بزرگ از امام رضا(ع) نقل شده است که: هر کس کار و کوشش را در این روز، رها کند، خداوند خواسته‌هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد(بحارالانوار، ج 98، ص 43، حدیث 5).

زیارت امام حسین(ع)، اجتناب از خوردن و آشامیدن تا بعد از نماز عصر بدون قصد روزه، آب دادن به زائران امام حسین(ع)، خواندن سوره توحید هزار مرتبه،خواندن زیارت عاشورا، و گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین(ع)» از جمله آداب روز عاشورای حسینی است.

توجه به برخی نکات در عزاداری سالار و سرور شهیدان در این ماه باعث افزایش ارزش و محتوای عزاداری ارادتمندان ایشان می شود از جمله اینکه عزاداری ها بر اساس یک رسم و عادت انجام نشده و سعی کنیم این کارها را با نیتی خالص و برای رضای خدا انجام داده و در خلوص خود نیز صادق باشیم، زیرا کار کوچکی که با نیت خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از کارهای زیادی است که خلوص و صداقت در آن نباشد، حتی اگر چندین هزار برابر باشد.