گزارش:‌ علیرضا حسن زاده

26 مهر ماه جاری به دلیل اعلام جهانی شدن کشتی با چوخه، نقطه عطفی در تاریخ این رشته سنتی، اصیل و بومی ورزش استانهای سه گانه خراسان برای همیشه در حافظه تاریخ به یادگار ماند و افتخار دیگری برای ورزش کشور ایران رقم خورد.

جهانی شدن کشتی با چوخه مجال بسیار مناسبی برای فراگیر شدن و معرفی آن در سطح جهان است تا این ورزش کهن و سنتی نام آشنای کشورمان و خراسان بزرگ، در سطح کشورهای جهانی نیز فراگیر شود.
ورزش کشتی قدمتی به درازای تاریخ انسان دارد و انسانهای نخستین برای نیرومند ساختن خود به زورآزمایی با دیگران می پرداختند.
با پدید آمدن تمدن بشری در بین‌النهرین، مصر، چین و هند، کشتی گرفتن مقررات تازه‌ای یافت. کتیبه ‌ها و آثار کشف شده از دوران باستان نشان می‌دهد که کشتی در میان مصری ‌ها و آشوری ‌ها رواج داشته و در کتیبه ‌هایی که از دهکده‌ای به نام "بنی حسن" در مصر به دست آمده است، نقاشی‌ هایی وجود دارد که حالات مختلف کشتی گرفتن را نشان می‌دهد.
ورزش کشتی از جمله کشتی های سنتی از گذشته های دور در کشورمان جایگاه خاصی داشته است.
کشور ایران از گذشته های دور در قهرمان و قهرمان پروری شهره عام و خاص بوده و تاریخ، خاطرات پوریای ولی و جهان پهلوان تختی کشتی گیر نام آشنای کشورمان و سایر کشتی گیران افتخار آفرین را از یاد نبرده است.
در این میان کشتی های سنتی پهلوانی مانند کشتی با چوخه، آلیش و تاتاگوراش در نقاط مختلف کشور در طول تاریخ یادآور منش پهلوانی مردم بوده است.
گویی کشتی با چوخه با تاریخ کهن استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی عجین شده و ورزش سنتی و نام آشنای مردمان این دیار است.
مدیر کل ورزش و جوانان استان خراسان رضوی در باره تاریخچه ورزش سنتی کشتی با چوخه گفت: این کشتی در طول تاریخ با اقبال عمومی بسیار خوبی از طرف مردم برخودار بوده و بعد از فوتبال پر مخاطب ترین ورزش محسوب می شود.
"افشین داوری" اظهارداشت: کشتی با چوخه ورزشی سنتی و بسیار فرهنگی و عجین شده با فرهنگ ملت ایران و از جمله مردم استانهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی است.
وی ابراز امیدواری کرد، برگزاری مسابقات کشتی های سنتی جهان در مشهد زمینه خوبی برای تبادل فرهنگی و ورزشی بین ورزشکاران و دست اندرکاران این کشتی ها را فراهم کند.
رییس کمیته جهانی کشتی های سنتی فدراسیون بین المللی کشتی (فیلا) نیز گفت: احیای کشتی های سنتی جهانی در اولویت اقدامات فدراسیون بین المللی کشتی است.
"گین تاو تاس ویلانا" افزود: حمایت کمیته جهانی کشتی های سنتی از جهانی شدن کشتی با چوخه در راستای این هدف مهم انجام شد.
وی اظهارداشت: با جهانی شدن کشتی با چوخه از این پس این ورزش در ردیف همه رقابتهای فدراسیون بین المللی کشتی قرار می گیرد.
وی گفت: کشتی با چوخه در مسابقات بین المللی کشتی که سال آینده در لیتوانی برگزار می شود، به عنوان یک رشته بین المللی شرکت می کند.
وی افزود: این رشته همچنین در مسابقات المپیاد جهانی سال 2013 نیز شرکت خواهد کرد.
رییس کمیته جهانی کشتی های سنتی فدراسیون بین المللی کشتی شناساندن و به روز رسانی کشتی های سنتی جهان را یک ضرورت غیر قابل انکار دانست.
وی گفت: این امر وظیفه همه مسوولان و دست اندرکاران کشتی های سنتی در سطح جهان است و آنان باید عنایت بیشتری نسبت به این مهم داشته باشند.
او گفت: ورزشهای سنتی پایه اصلی ورزشهای مختلف است و همه ورزشها در وهله اول در قالب سنتی در کشورهای گوناگون آغاز شده و بعد در سطوح بین المللی گسترش یافته است.
ویلانا اظهار داشت:‌ به روز رسانی و شناساندن کشتی های سنتی در سطح جهان از جمله اهداف کمیته جهانی کشتی های سنتی است و ورزش سنتی کشتی با چوخه هم به عنوان یک ورزش سنتی و اصیل ایرانی از ظرفیت های بسیار در سطوح بین المللی برخوردار می باشد.
وی گفت:‌ کشتی های سنتی جهان که در نوع ورزش ، زبان و ملیت متفاوتند ولی همگی از یک عائله و کشتی گیر هستند و باید نسبت به ارتقای این ورزشها عنایت خاص صورت گیرد.
وی ابراز امیدواری کرد، با بین المللی شدن ورزش کشتی با چوخه شاهد افزایش مخاطبین این رشته جذاب ورزشی و گسترش آن در کشورهای گوناگون باشیم.
دبیر کمیته جهانی کشتی های سنتی فیلا نیز گفت:‌ با جهانی شدن کشتی با چوخه این ورزش اصیل برای همه کمیته های ورزشی و ورزشکاران سنتی کار دنیا شناخته شده می شود.
"ولادمیر کراشینکو" افزود: با جهانی شدن کشتی با چوخه باید با اهتمام جدی و معرفی قابلیتهای این رشته ورزشی زمینه گسترش بهینه و افزایش مخاطبین آن را در سطح کشورهای جهان فراهم آوریم.
کشتی چوخه در اصل نام کردی است و سابقه تاریخی شکل گیری آن به استان خراسان شمالی برمی گردد.
این ورزش بومی و محلی در بسیاری از مراسم محلی به ویژه جشن عروسی نیز رایج بوده است.
از آنجایی که مردم شمال خراسان کرد زبان هستند این ورزش در بین آنها معمول شده و بعد از مدتی مسابقات نام کشتی با چوخه بر آن نهاده شده است.
نام "چوخه" که امروزه بر این کشتی محلی گذاشته شده برگرفته از لباسی است که کشتی گیران در هنگام مبارزه به تن می‌کنند.
این لباس شنل کوتاهی است که کشتی گیران آن را با شال سفید رنگی محکم می‌ نمایند.
این رقابتها برای نخستین بار با عنوان "با چوخه" در سال 1342شمسی با حمایت شخصی به نام "منوچهر لطیف" در شهر شیروان از شهرهای خراسان شمالی برگزار شد و پس از آن با همکاری هیات کشتی خراسان این ورزش در روز عید فطر برگزار می شد و به عنوان تقویم ورزشی در فعالیت ورزشی این استان قرار گرفت.
از مهمترین نام آوران کشتی با چوخه در استان خراسان بزرگ می توان به "بابا پهلوان زیارتی"، "اکبر خراسانی"، "حاج قربان محمد بهادری"، "محمد علی محمدزاده" ، "محمد حسین زارعی" و "احمد وفادار" اشاره کرد.
مشی پهلوانی مهمترین ویژگی بارز کشتی با چوخه است، بطوریکه شرکت کنندگان در این مسابقه و یا پهلوانان، قبل از ورود به میدان مبارزه وضو می‌گیرند و با حالت معنوی وارد میدان شده و پس از روبوسی با حریف با دستور داور که معمولا از پیشکسوتان این رشته ورزشی است، مبارزه را آغاز می‌کنند.
به طور معمول در پایان این رقابت برنده و بازنده همدیگر را در آغوش می‌گیرند تا منش پهلوانی آنها به تماشاگران نیز ثابت شود.
هم اکنون کشتی با چوخه علاوه بر شهرهای استان خراسان شمالی، در برخی مناطق استان خراسان رضوی از جمله مشهد و قوچان و بخشهایی از استان خراسان جنوبی نیز برگزار می شود.
مدت زمان مسابقه کشتی با چوخه 10دقیقه است و اگر در این مدت نتیجه مسابقه معلوم نشود، کشتی گیران با استراحت کوتاهی، پنج دقیقه دیگر نیز به مسابقه ادامه می دهند تا پهلوان اول مشخص شود.
در این رقابت چوخه کاران لباسهای محلی شامل یک پیژامه، پیراهن و کمربند می‌پوشند و در مدت کشتی، کشتی گیران حق گرفتن زیر زانوی حریف را ندارند و در خاک نیز هیچ فنی اجرا نمی‌شود.
مسابقات کشتی با چوخه در گروه سنی جوانان و بزرگسالان در وزنهای 65، 75،‌ 85، 95 و بعلاوه 95 کیلوگرم و در بخش نونهالان نیز در وزنهای 45، 55، 65 ،‌75 و بعلاوه 75 کیلوگرم برگزار می شود.
از دیگر قوانین مهم کشتی با چوخه می توان به برگزاری مسابقات رسمی بر روی تشکهایی به ابعاد 10 در 10 و یا 12 در 12 متر اشاره کرد ولی درمسابقاتی که به دلیل وجود تماشاچی فراوان ظرفیت سالن کافی نباشد و یا در فصول مناسب سال، این رقابت بر روی چمن ، ماسه و یا خاک نرم نیز انجام می شود.
کمیته فنی مسابقات کشتی با چوخه متشکل از سه تا پنج نفر از پیشکسوتان این رشته ورزشی است و به طور معمول کمیته فنی وظیفه نظارت بر عملکرد سه داور و راهنمایی آنان درصورت اشتباه در قضاوت را بر عهده دارند.
در مسابقات رسمی کشتی با چوخه چهار داور برای هر تشک به صورت یک داور وسط ، دو داور کنار (یک نفر رییس تشک و یک نفر قاضی تشک) و یک داور وقت نگهدار در نظر گرفته می شود و کنترل اصلی ورزشکاران تشک به عهده داور وسط می باشد.
قاضی تشک باید ضمن نظارت برکشتی گیران درحین مسابقه به ثبت امتیازات در برگه داوری و تابلوی سالن بپردازد و در هنگامی که داور وسط امتیاز یا اخطار به کشتی گیر می دهد، می تواند آن را رد یا تایید کند.
داور وسط و دو نفر داور اعضای کمیته فنی باید تسلط کامل بر دو کشتی گیر داشته باشند و در مواقع ضروری در کنار تشک توسط داور وسط به داخل تشک هدایت می شوند و پایان هر قسمت با سوت داور وسط اعلام می گردد.
زمان مسابقه کشتی با چوخه پنج دقیقه می باشد و در صورت مساوی بودن با یک دقیقه استراحت دوباره سه دقیقه وقت اضافی منظور می شور و طی سه دقیقه کشتی گیر کسب کننده نخستین امتیاز به عنوان برنده اعلام می شود.
همزمان با نخستین دوره مسابقات کشتی های سنتی جوانان آسیا و جهان که با حضور مسوولان کمیته های جهانی و مربیان و ورزشکارانی از 40 کشور از چهار قاره جهان 26 تا 28 مهرماه جاری در مشهد در حال برگزاری است، ورزش کشتی با چوخه با نظر مساعد اکثریت شرکت کنندگان در این رقابتها،‌ به ورزش بین المللی و جهانی تبدیل شد.
"افشین داوری" مدیر کل امور ورزش و جوانان استان خراسان رضوی به عنوان رییس فدراسیون جهانی کشتی با چوخه انتخاب و اعضای هیات موسس این فدراسیون معرفی شدند.
فدراسیون جهانی کشتی با چوخه در آینده نزدیک در مشهد تشکیل می شود.