عید فطر به شکرانه میثاق دوباره معبود و عابد و به پاسداشت یک ماه عبادت، نیایش و افطارهایی خالصانه، از سوی پروردگار به زمینیان و اهل ایمان هدیه داده می شود که به حق،عید پاکیزگی و طهارت نفس انسان هاست.

رمضان ماهی است که در آن انسان، خود را باز می یابد و مهمان پروردگارش در گسترده ترین ضیافت الهی می شود و در پایان آن، عید فطر، عید پیروزی ضمیر پاک انسان بر نفس، توفیق بر طاعت و اطاعت و میثاقی دوباره با معبود است. روزی که پیام آور پذیرش یک ماه عبادت و نیایش و بشارت دهنده سعادت دنیوی و اخروی می باشد.
چه نیکو که با حلول ماه شوال، عید فطر، عید بازگشت به فطرت و سرشت آغاز می شود و مسلمانان ندای "الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر ولله الحمد والحمدلله علی ما هدانا وله الشکرعلی ما اولانا" سر می دهند. آری پروردگار بزرگتر از آن است که در وصف بگنجد و معبودی جز خدای یکتا و بی‏همتا نیست، حمد و سپاس تنها برای اوست، اویی که مخلوقش را در راه پاکسازی و بهسازی هدایت کرده است.
شب عید فطر، شب بارش باران رحمت و برکت الهی و فرصتی برای آمرزش گناهان و شبی که فضیلت آن به مانند شب های قدر است، چه سعادتمند خواهد بود انسانی که فرصت را غنیمت شمرده تا توشه اعمالش را پربار کند.
مهمترین اعمال این شب را می توان، غسل کردن بعد از غروب آفتاب، خواندن دعای رویت هلال ماه و زیارت امام حسین(ع)، شب زنده داری به دعا، نماز، استغفار و... نام برد.
با فرا رسیدن عید فطر و بهارمعنویت، مسلمانان در سراسر گیتی به شکرانه آن به نماز می ایستند و به سپاس یگانه معبود خویش می پردازند، روزی که حلاوت آن وحدت بخش امت اسلامی می شود.
نمازی باشکوه و پر از معنویت که در هنگامه اقامه آن لب ها پیوسته در ذکر و دست ها رو به آسمان بلند می شود، دقایقی بهشتی که ایمان ناب را به تصویر می کشند و تو می خوانی:"أللَّهُمَّ أَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ، وَ أَهلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ..."
از دیگر اعمال روز عید فطر پرداخت زکات فطره، یکی از مهم ترین واجبات دین است که پروردگار آن را بر روزه داران واجب کرد تا به آنها یادآور شود که هرگز از احوال محرومان و تهی دستان غافل نباشند و همواره دغدغه مسکینان و نیازمندان را داشته و شادی بخش لحظه های آنان شوند.
حضرت محمد(ص) عید فطر را هدیه الهی می دانند و می فرمایند:"عید فطر، هدیه ای است که از سوی خدا به مردان و زنان امتم داده شده و خداوند متعال چنین هدیه ای را پیش از من به هیچ کس نداده است."
حضرت علی(ع) درباره این عید آسمانی می‏فرماید:"این عید کسی است که خدا روزه‏اش را پذیرفته، نماز او را ستوده و هر روز که از خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است."
امام رضا(ع) در وصف عید سعید فطر فرمودند:"خداوند، روز فطر را بدین سبب عید فطر قرار داد تا مسلمانان، اجتماع و مجمعی داشته باشند که در آن روز، گرد هم آیند و در برابر خداوند، به خاطر منت ها و نعمت هایش، به تمجید و تعظیم بپردازند، پس آن روز، روز عید و تجمع، روز زکات و رغبت و روز نیایش است."
عید سعید فطر یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی که بعد از یک ماه تلاش و ایستادگی در برابر خواسته های نفس و ستایش پرودگار فرا می رسد، روزی پر از سرور و شادی برای اهل ایمان که رحمت حق را طلب کرده و درهای بهشت به روی آنان گشوده می شود. آری، این عید هدیه ای آسمانی از سوی پروردگارمان است تا در آن به فطرت اصلی و حقیقی خدا جوی خویش بازگردیم.